Частное дошкольное образовательное учреждение
«Беби – Сити»
«Олонхо дойдутугар тургутуулаах айан» авторскай
дидактическай оонньуу
Воспитатели 2 младшей группы «Солнышко»:
Харайданова Алира Алексеевна
Якутск-2023
«Олонхо дойдутугар тургутуулаах айан» авторскай
дидактическай оонньуу
Сыала: обүгэлэрбит культурнай нэһилиэстибэлэрин ылыы уонна бөҕөргөтүү уонна оскуола иннинээҕи саастаах оҕолор этнокультурнай компетентностарын тэрийии «Ньургун Боотур» Олоҥхо эпоһыгар олоҕуран оҥоһуллара.
Сыала:
- Оҕону олоххо- дьаһахха, уус- уран тылын байытыы, олоҥхоҕо интэриэһи үөскэтэргэ дьулуһуу;
- Болҕомтону, өйү- санааны, кэрэни көрөр дьоҕуру сайыннарыы.
- Уөрэтии уонна иитии улэтигэр, сайыннарарга оонньуулар араас көрүҥнэрин, үгэс буолбут уонна актыыбнай ньымалары туһанан итии.
- Эмпатияны, үтүөнү, доҕордуу сыһыаннаһыыны сайыннарарга, бэйэ күүһүн-уоҕун, тулалыыр айылҕаны сайыннарар дьоҕурун, предметтэри уонна айылҕа көстүүлэрин кытта дьүөрэлиир дьоҕурун, атын киһи быһыытынан билинэр дьоҕурун сайыннарарга дьулуьуу.
Анала: 5-6 саастаах о5олор.
1 туьумэххэ
О5олорго эрдэттэн 4 туьумэхтээх үлэ ыытыллыбыта:
- Саха норуотун героическай эпоһын «Дьулуруйар Ньургун Боотуру» билиьиннэрэргэ Владимир Семенович Карамзин, Иннокентий Юрьевич Пестряков иллюстрированнай хартыыналарын нонуо о5олорго Олоҥхо геройдарын кытта билиһиннэрии улэтэ ыытыллыбыта.
- Тимофей Андреевич Степанов хаартыскаларыгар олоҥхону кытта билсиһии улэтэ ыытыллыбыта.
Уоьээ дойду, Орто дойду, Аллараа дойду баарын билэ-коро уорэтии. Олонхоҕо туттуллар тыллары билэрин чинэтии, норуот тылынан айымньытыгар умсугутуу.
- Оонньуу «Олоҥхо геройдара»
2 туьумэххэ
- «Дьулуруйар Ньургун Боотур» о5о мультигын көрдөрүү.
- Олоҥхо аудиозапиһын истии.
- «Созвездие» библиотека библиотекарын кытта Светлана Афанасьевна Николаевалыын корсуьуу. Ньургун Боотур хайдахтаах курдук куустээ5ин о5олор сэнээрэ истибиттэрэ.
3 туьумэххэ
- Төрөппүт мунньаҕар оруоллары, көстүүмнэри, декорациялары бэлэмнииргэ улэ ыытыллыбыта. Оҕо тиэмэтин арыйыыга методическай көмө оҥоһуллубута консультациялар ыытыллыбыттара.
- «Ньургун Боотур» олоҥхону тороппуттэр комолорунэн о5олору кытта бэлэмнээн туруорбуппут.
4 туьумэххэ
- Хотугу норуоттар фольклордарын музейыгар экскурсия ыытыллыбыта.
- О5олорго «Өбүгэлэрбит оонньуулара» диэн курэх ыытыллыбыта.
Бу хас да сыллаах улэм тумугунэн «Олонхо дойдутугар тургутуулаах айан» диэн авторскай оонньуубун онорон таьаардым.
Сыала, соруга:
- о5о билэр-корор ба5атын, ойугэр онорор дьайыылары, айар дьо5урун, тылын-оьун сайыннарыы.
- олонхо тылын оьун туттан, дьоруойдары ойуулуурга уорэтии, о5о булугас, мындыр ойун сайыннарыы. Олонхо дьоруойдарын уобарастарын корон, утуо-моку оруттэрин арааран, билэ-коро уорэнэригэр уьуйуу.
- о5о уус-уран тылын байытыы.
- о5о айар дьо5урун, тылын оьун, тарбахтарын былчыннарын сайыннарыы.
- бэйэтин омугар, торообут дойдутугар тапталы итии.
- о5о олонхо ус дойдутун истэн аатын толору этэрин ситиьии, бол5омтотун сайыннарыы, олонхо5о тутуллар тыллары билэрин чинэтии, норуот тылынан айымньытыгар умсугутуу.
Оонньуу барыла:
Бу оонньуубутугар орто, уоьээ, аллараа дойдулар тургутууларын толоруу. Дойдуларынан айанна турунууга чыыьылалардаах куубук комо буолар. Куубукпутун остуолга оро бырахтахпытына, ханнык сыыппыра тубэспитинэн хаамыыбытын тогуруктэргэ аа5абыт уонна айанна турунабыт. Сопко айан тургутууларын толордохпутуна, аастахпытына Туйаарыма Куобутун куьа5ан хара куустэртэн быьыыбыт. Туйаарыма Куобутун быыьыырга комолоьуохтэрэ:
Кун Дьирибинэ – Туйаарыма Куо быраата.
Урун Уолан – Манан аттаах бухатыыр уол.
Ньургун Боотур – Куустээх бухатыыр.
Айы Умсур уда5ан кыыс – Ньургун Боотур улахан эдьиийэ.
Ооньуу хаамыытыгар сорудахтары толоруу
Уоьээ дойду
Кун сарданатын ахсаанын аах.
Орто дойду
Орто дойдуга саспыт кыыллары булуу. Ханнык кыыллары буллун? Бу кыыллар 3 дойдуттан ханнык дойдуга баалларый?
Аллараа дойду
Аллараа дойду абааьытын бул.
(Кумаа5ыга фонаригынан кордууллэр).
Итээччи: о5олоор, сыньаныаххытын ба5ара5ыт дуо?
Билиини ылыы
Пазлы хомуйуу
Физминутка
«Кун»
Кун уонна халлаан утуйарыгар, (ладони к левой щеке, к правой щеке)
Онно5ор тыал урбэт. (качаем поднятыми вверх руками)
Сарсыарда эрдэ кун тахсыыта (поднимаем логти вверх, ладони к лицу)
Кун сарданата, биьигини уорэ корсор. (поднимаем руки вверх, ладони вверх к лицу и улыбаемся)
Эмискэ куустээх тыал туьуутэ, (помахали руками налево, направо)
Халлааммыт арда5ынан (самыырынан) буруллэр. (руки положили на грудь на крест)
Отпут маспыт хамсаата. (качание туловища влево - вправо)
Куммут аллараа туьэн ардах быыьыгар саста, (приседаем)
Кун сарданата, костубэт буолла. (встали, спрятали руки за спину)
Литература
